W wyniku skargi do sądu administracyjnego dwóch sędziów premier skorzystał z trybu autokontroli i uchylił swoją kontrasygnatę aktu urzędowego prezydenta. Jest to prawdziwy precedens w dziejach polskiego konstytucjonalizmu. Dopuszczalność kontroli sądowej aktów prezydenckich podejmowanych w sprawach indywidualnych nie powinna jednak budzić wątpliwości. Podlegają one bowiem ogólnemu reżimowi kontroli określonemu w ustawie z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Doświadczenia innych systemów prawnych wskazują, że akty centralnych organów władzy wykonawczej nie są, z pewnymi wyjątkami, wyłączone spod takiej kontroli. Przekonuje o tym analiza orzecznictwa np. czeskiego Najwyższego Sądu Administracyjnego, który uznaje swoją właściwość w sprawach powoływania na stanowiska sędziowskie.

Przedmiotem opracowania jest przedstawienie głównych założeń nowego rodzaju uchwał, które, zgodnie z projektem zmian do ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, podejmowałby NSA. Celem tzw. uchwał pilotażowych byłoby zapobiegnięcie powstaniu niejednolitości orzecznictwa w sprawach toż-samych pod względem prawnym i faktycznym. We wnioskach końcowych pozy-tywnie odniesiono się do planowanych zmian, wskazując, że ich wprowadzenie przyczyniłoby się do zwiększenia poziomu pewności prawa oraz przewidywalności orzeczeń sądowych.

Sądowa kontrola sprawowana przez sądy administracyjne obejmuje swym zasię­giem legalność aktów i czynności organów administracji publicznej. Wyłączona spod niej jest więc kontrola działalności organów innych władz. Pojawiają się jednak przypadki, w których sądy administracyjne, powołując się na tak zwaną wykładnię prokonstytucyjną, próbują objąć swą kognicją także akty, czynności czy bezczynność organów władzy ustawodawczej i sądowniczej. Za to, mimo że zgodnie z Konsty­tucją RP władzę wykonawczą, utożsamianą przez doktrynę z wykonywaniem administracji publicznej, sprawują Prezydent RP oraz Rada Ministrów, w orzecz­nictwie dominuje linia, zgodnie z którą akty Prezydenta stanowiące realizację jego prerogatyw, nie podlegają kognicji sądów administracyjnych. Autor polemizuje z tą linią orzecznictwa.
Przedmiotem rozważań są także zgłaszane w piśmiennictwie postulaty dotyczące powierzenia sądom administracyjnym kontroli decyzji wydawanych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także powołania odrębnego sądownictwa w sprawach podatkowych czy szerzej finansowych. Także tym postulatom Autor mocno się im przeciwstawia.

This article is a contribution to the biography of Professor Andrzej Kabat – a prose-cutor, legal counsel, judge of the highest courts of the Republic of Poland, and a long-time academic teacher. The study discusses selected jurisprudential achieve-ments of Professor Andrzej Kabat from the period when he held the office of a judge of the Constitutional Tribunal and the Supreme Administrative Court. Moreover, there are also references to his research on the institution of questions of law sub-mitted to the Constitutional Tribunal, which is regarded as pioneering in the science of law, despite the fundamental changes in the political system. What marks the discussed output of Professor Kabat is both the relevance of his ideas and the great significance for the practice of application of the law.

19 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny wydał przełomowy wyrok o sygnaturze akt SK 14/21, w którym uznał definicję legalną budowli, zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, za niezgodną z Konstytucją. Dotychczas istniały liczne kontrowersje i niejasności w interpretacji tej definicji, co prowadziło do powstania rozbieżnych linii orzeczniczych sądów administracyjnych i sporów w doktrynie. W orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny zdecydował, że odwoływanie się w przepisach podatkowych do przepisów prawa budowlanego jest niezgodne z zasadami określoności prawa podatkowego i poprawnej legislacji. Zasugerował również potrzebę dokonania zmiany definicji budynku.
W artykule przeanalizowane zostały najważniejsze praktyczne problemy, które występowały w ramach stosowania definicji budowli w dotychczasowym brzmie-niu, a także omówiono kluczowe orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów administracyjnych w tym zakresie. Przedstawiona została także ocena wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lipca 2023 r. o sygnaturze akt SK 14/21. Na końcu autor proponuje możliwe rozwiązania legislacyjne, które mogłyby być podstawą do stworzenia nowej definicji budowli – formułując tym samym postulaty le lege ferenda.

W wyroku z 14 grudnia 2022 r., II SA/Gl 1201/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że ogólne zasady wykładni prawa, w przypadku braku definicji legalnej, nakazują sięgnięcie do językowego znaczenia określonego pojęcia, w tym także do definicji zawartej w Wikipedii. Zdaniem Sądu należy mieć jednak świadomość, że Wikipedia nie jest słownikiem ani encyklopedią tworzoną przez specjalistów, wedle określonych reguł, może zatem zawierać nieścisłości lub przekłamania. Centralnym problemem prawnym glosowanego wyroku jest zakres wykorzystania Wikipedii w operatywnej wykładni prawa. Sformułowana teza orzecznicza dotyka interesującego zagadnienia ogólnej użyteczności Wikipedii jako źródła wiedzy, przede wszystkim oceny dopuszczalności jej stosowania w konstruowaniu wypowiedzi wartościujących oraz argumentacyjnych. Wedle glosatora prezentowany pogląd zasługuje na pełną aprobatę, gdyż dostrzegając zalety Wikipedii,
skład orzekający postuluje ostrożne podejście do zawartych w niej informacji. W niniejszym opracowaniu starano się wzmocnić to stanowisko, argumentując, że korzystanie z internetowej encyklopedii niesie za sobą potencjalnie duże ryzyko i dlatego też powoływanie się na nią w treści rozstrzygnięcia sądowego nie może odbywać się w sposób bezrefleksyjny.

Ogólnym celem opracowania jest włączenie się do nurtu poszukiwania wartości w prawie administracyjnym, a konkretnie w prawie ochrony klimatu. Aksjologia tego obszaru prawa charakteryzuje się wyjątkową złożonością. Szczegółowym celem badań jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania: (a) na jakich wartościach prawodawca powinien oprzeć regulacje dotyczące lokalizacji inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych, aby tworzone normy mogły w sposób efektywny prowa-dzić do wzrostu wytwarzania energii z OZE, (b) czy kształt krajowych regulacji określanych jako tzw. zasada 10H stosowanych dotychczas w procesie lokalizacji inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz kształt nowych regulacji zmierzających do liberalizacji tej zasady oparte zostały na prawidłowo wyważonym szerokim fundamencie aksjologicznym. Tylko takie normy prawa ochrony klimatu, które będą oparte na szerokim fundamencie aksjologicznym, będą akceptowane przez wszystkie podmioty, na które będą oddziaływały, a w konsekwencji będą efektywnie realizować cel, do którego zostają powołane (wzrost poziomu wytwarzania energii z OZE).

The paper indicates the most important arguments raised by the participants in the dispute concerning the possibility of control by the administrative courts of decisions of the President of the Republic of Poland on the refusal to appoint a judge and an attempt to make a substantive evaluation of them. In my opinion, the refusal to appoint a judge, as well as refusal to accept the judge’s position under the amended Act on the Supreme Court (SC) should be strictly exceptional and in principle be justified at the constitutional level, which should be seen as the duty of the President to ensure compliance with the Constitution. Both of these resolutions should contain the motives of the President, which would make this act, with all its arbitrariness, more transparent. This is important not only from the point of view of the person concerned, but this also has an important social dimension. The public has the right to know, not only which candidates, who met the requirements for the appointment as a judge and were recommended by the National Council of the Judiciary of Poland (NCJ), were not appointed by the President, but also what reasons were at the heart of such a decision of the Head of State.

Przedmiotem opracowania jest analiza zagadnienia opodatkowania przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości podatkiem od towarów i usług. Autor koncentruje się na wykładni pojęcia odpłatnej dostawy w kontekście przewłaszczenia na zabezpieczenie. Celem rozważań jest odpowiedź na pytanie, czy przewłaszczenie na zabezpieczenie nieruchomości jest czynnością opodatkowaną oraz ewentualne wskazanie momentu powstania obowiązku podatkowego na gruncie podatku od towarów i usług wobec braku jednolitej praktyki organów podatkowych oraz rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.

W artykule przedstawiono zjawisko „karuzeli podatkowej" w podatku od towarów, które jest swoistym nadużyciem prawa i służy wyłudzenia VATu. Po przedstawieniu doktryny orzeczniczej nadużycia prawa i dobrej wiary wypracowanej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonano analizy orzecznictwa w tym zakresie, z którego wynika, że podatnicy zajmujący się wyłudzaniem podatku od wartości dodanej nie mają prawa do zwrotu podatku. Natomiast podatnicy, którzy padli ofiarą oszust podatkowych mogą powoływać się na doktrynę dobrej wiary i mają prawo do odliczenia podatku. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w istotny sposób wpływa na orzecznictwo sądów administracyjnych w Polsce. NSA w uzasadnieniach rozstrzygnięć stara się zdefiniować pojęcie „karuzeli podatkowej", które jest bardzo zróżnicowane.

Tak zwana „ustawa o bestiach" stanowi regulację prawną dotyczącą postępowania ze sprawcami szczególnie niebezpiecznymi skazanymi prawomocnymi wyrokami na wiele lat przed jej wejściem w życie i dotyczy postępowania wobec nich po odbyciu przez nich kary pozbawienia wolności. Jej uchwaleniu oraz wejściu w życiu towarzyszyło wiele kontrowersji prawnych, co w efekcie doprowadziło do jej zaskarżenia do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny uznał, że umieszczenie osób uznanych za szczególnie niebezpieczne nie narusza konsty- tucyjnych gwarancji praw jednostki. TK stwierdził, że umieszczenie w Ośrodku nie ma charakteru karnego, a jedynie administracyjny, i nie stanowi orzekania drugi raz w tej samej sprawie. Artykuł krytycznie odnosi się do tezy TK i przed- stawionej przezeń argumentacji.

Badania prowadzone nad funkcjonowaniem administracji publicznej mają charakter interdyscyplinarny. Analizowanie kwestii funkcjonowania administracji publicznej wymaga systemowego spojrzenia, w którym istotnym elementem jest układ stosunków pomiędzy całym systemem i poszczególnymi podsystemami administracji publicznej a jej otoczeniem zewnętrznym. To ujęcie wywodzi się z nauk o zarządzaniu. Znajduje ono swoje odzwierciedlenie w nauce administracji. Szczególnym podsystemem administracji publicznej wymagającym ujęcia interdyscyplinarnego jest podsystem społeczny. W polskim systemie administracji publicznej podsystem społeczny stanowią pracownicy tworzący korpus służby cywilnej oraz inni pracownicy zatrudnieni w urzędach i pozostałych strukturach administracji publicznej. Kształtowanie kadry administracji wiąże się nie tylko z samym naborem odpowiednio wykształconych kandydatów do pracy w urzędach organów administracji publicznej. Bardzo ważne jest kształtowanie odpowiednich postaw etycznych urzędników zarówno administracji rządowej, jak i samorządowej. Powinni oni znać zasady etyki urzędniczej. Nie jest jednak możliwe skodyfikowanie wszystkich norm etycznych pracownika administracji publicznej, a więc należy w tym zakresie stosować ogólne normy prawa moralnego. Obecnie absolwenci kierunków studiów wyższych przygotowujących do pracy w administracji są wprawdzie na ogół odpowiednio przygotowani do analizowania aktów normatywnych, wydawania decyzji administracyjnych czy w ogóle rozumienia zasad systemu prawnego, ale brak im podstaw do uwzględniania w odpowiednim stopniu kwestii związanych z etyką działania i poszanowaniem przyjętych w społeczeństwie wartości.

Artykuł obejmuje rozważania i uwagi dotyczące instytucji procesowej samokontroli organu administracji publicznej. W opracowaniu uwzględniono aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych oraz poglądy przedstawicieli doktrynyprawa i postępowania administracyjnego. W szczególności analizie poddano przesłanki dopuszczalności zmiany lub uchylenia decyzji przez organ I instancji. Chodzi tutaj o przesłankę formalną, materialną oraz 7-dniowy termin na dokonanie autokontroli. Ponadto w opracowaniu sformułowano wnioski de lege ferenda w zakresie tej instytucji procesowej.

Czarne listy sporządzone przez OECD są najbardziej wpływowym narzędziem w walce przeciwko rajom podatkowym. Dzięki swemu autorytetowi i przewodniej roli wśród międzynarodowych organizacji gospodarczych, używany przez OECD termin „raje podatkowe” zaczął być uznawany za negatywny. Kraje zareagowały na olbrzymi wzrost sektora rajów podatkowych poprzez wprowadzenie określonych przepisów prawnych i administracyjnych ograniczających transfery finansowe do rajów podatkowych, a także wytoczyły sądowe procesy o oszustwa. Głównym celem tych działań było zapobieganie temu, by lokalni podatnicy nie ukrywali swych dochodów w rajach podatkowych. By nadmiernie nie ograniczać zasadnego handlu międzynarodowego i transgranicznej działalności inwestycyjnej, krajowe przepisy wymierzone w raje podatkowe zwykle wyznaczają granicę pomiędzy działalnością rajów podatkowych a rzeczywistym biznesem międzynarodowym i stosują się tylko do tych pierwszych.

Artykuł jest próbą krytycznej oceny implementacji do polskiego kodeksu postępowania administracji instytucji mediacji. Autor rozważa zasadność wykorzystywania na gruncie prawa publicznego instytucji charakterystycznej dla prawa prywatnego. W tym celu analizie poddawane są dane dotyczące wprowadzonej ponad dekadę temu mediacji przed sądami administracyjnymi, której założenia są obecnie powielane. Prowadzą one do konkluzji, że mediacja administracyjna jest rozwiązaniem niepotrzebnym, zaś jej wprowadzenie do systemu prawa jest błędem. Autor proponuje także rozwiązania de lege ferenda, wskazując, że kluczem jest dejurydyzacja prawa administracyjnego.

Artykuł dotyczy problemów związanych ze stosowaniem regulacji dotyczących urzędowych interpretacji prawa podatkowego. Autor nie zgadza się z poglądem sądów administracyjnych, że nie jest możliwe składanie wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej, które zawierałyby wariantywny opis przewidywanej operacji gospodarczej.