Celem opracowania jest ocena instytucji wysłuchania publicznego w procesie stanowienia ustaw. W opracowaniu podjęto problem, czy instytucja wysłuchania publicznego stanowi realny czy iluzoryczny instrument w procesie stanowienia prawa? W rozważaniach uwzględniono z jednej strony zagadnienia teoretyczne dotyczące instytucji wysłuchania publicznego, z drugiej zaś – przedstawiono praktykę ustrojową wysłuchania publicznego (dane statystyczne dotyczące zastosowania tej instytucji w V–IX kadencji Sejmu RP). Praktyka ustrojowa w tym okresie pokazuje, że komisje sejmowe dość wstrzemięźliwie korzystają z tego uprawnienia. Od wejścia w życie regulacji dotyczącej tej instytucji obejmującej okres od V do końca IX kadencji Sejmu na 5855 projektów ustaw przeprowadzono zaledwie 34 wysłuchania publiczne obejmujące 46 projektów ustaw. Stanowiło to podstawę do sformułowania wniosków końcowych i postulatów de lege ferenda.

Marcus Tullius Cicero, who was an active politician, diplomat, philosopher, and statesman during the declining period of the Roman Republic, became an ideal inspiration for leading figures of the American Revolution because of his attitudes and scholarly activities. The influence of his views can be seen in the political system and the Federal Constitution of the United States. In addition, the natural law he advocated and the concept of private property became the foundation on which the American legal system is based.

Queen Elizabeth II died on 8 September 2022, at the age of 96 and after the longest reign in British history. Her death brings up the question of what the future holds for the monarchy. The paper explores the monarch’s role – both at home and abroad – as head of state. It also analyses how the new king will have to adapt to socio-political and demographic changes the United Kingdom has been going through. Britain is now recovering from Brexit and the Covid-19 pandemic and dealing with the ongoing economic crisis and growing calls for Scottish independence and the change of status of Northern Ireland. The Queen successfully navigated the monarch’s constitutional political neutrality, but the new circumstances raise key questions about what kind of King former Prince Charles will be and whether public support for the monarchy will outlive support for Elizabeth II.

The following article provides an introduction to the issues of legal and political organization of the Roman provinces in the area of conquered territory in the time of the Roman Empire (I-III A.D). It outlines the administrative division of the empire, the relationship between them and Rome. An efficiency and well-organized management of the huge land using structured magistrate, allowed the Romans to create a world Empire which prevailed over a thousand square kilometers. The most important tasks of princeps was to ensure external and internal security of the Empire by structured and efficiency administration, as well as a guarantee of the proper/ correct jurisdiction. Not without significance was the tax collection which enriched the imperial treasury and testified to the power of the ruler. The Roman state was based on provinces, colonies and municipalities, where the last one were the primary form of local autonomy. The organization of official structure was largely modeled on the system of the Republican Rome, while respecting local traditions at the same time. Although their dependence, the residents still had full decision-making in their own affairs.

The paper analyses a referendum on Scotland’s independence held on 18 September 2014, in particular within the legislative and political framework of the devolution settlement, implemented across the United Kingdom since 1997. Development of Scottish political separatism under the Scottish National Party and its long-time leader Alex Salmond has led to radical changes in the pattern of politics in Scotland. The pro independence SNP has ruled in Edinburgh since 2007, first through a minority government and then securing an absolute majority at Holyrood. It had consistently pushed for a referendum on independence and, after several months of negotiations, managed to sign on 15 October 2012 the Edinburgh Agreement with the British government. The Agreement paved the way for legislation regarding the referendum, in the form of the Scottish Independence Referendum (Franchise) Act and the Scottish Independence Referendum Act. “Yes” vote on 18 September would undoubtedly have enormous constitutional, political, economic, and social consequences for everyone involved, including the complex issues of Scotland’s EU and NATO membership, the exploitation of massive North Sea oil and gas reserves and retaining the British pound as future Scottish currency. But “No” vote would also mean significant adjustment of the British territorial constitution and considerable changes of Scotland’s relationship with the rest of the UK.

This article presents the general characteristics of the joint property of the spouses in family law and the possible ways of division. Particular attention was paid to the possibility of dividing them upon the request of one spouses in the divorce decree. In addition, the results of own research of court files explored in Warsaw in the 2016/2017 academic year regarding in which the court ruled on the division of joint property in a divorce decree and after a divorce. Finally, the article also contains conclusions and observations constructed after the conducted research.

100 years of constitutionalism of two neighbouring European states – Czechoslovakia, later becoming the Czech Republic, and Poland – encourage a reflection on the paths of development of their respective constitutions, on the historical stages and successive political transformations, not just in the context of individual constitutionalisms of each of those states but with an emphasis on the similarities and differences in this domain. And this is what this study focuses on. Starting from the common fate of rebirth of both states after WWI through the inter-war efforts to establish democratic constitutional systems and the obstacles found on the way, followed by the post-WWII period of real socialism ending with the era of transformations and stabilisation as democratic states of law. The text explores all the similarities found in both general aspects – like the references to the European tradition of parliamentary governance – and in certain specific solutions – like the differences in the concept of the two-chamber parliament. But there are also situations occurring in only one of the states, e.g. the federalisation of Czechoslovakia, the emergence of two separate states of the Czechs and Slovaks, or the differences in the course and sequence of events of democratic transformations in each of the states in the 1980s (martial law in Poland and the Velvet Revolution in Czechoslovakia), which brings us to the conclusion that despite all the possible differences, the two constitutional systems have actually been very similar to each other.

Dla kreowania wizji demokracji i wolności duże znaczenie ma przypominanie źródeł i sensu ważnych europejskich wartości, także takiej wartości jak braterstwo. Korzenie odnajdywane są w poezji przedarchaicznej, a później w refleksji pierwszych filozofów, a jeszcze bardziej sofistów i stoików. Braterstwo wyraża wspólne pochodzenie i dziedzictwo ludzi. Opisy rzeczywistości społecznej ujawniają współcześnie różne formy dyskryminacji, m.in. właśnie ze względu na pomijanie nakazu braterstwa. Gwarancja wyłącznie większościowego decydowania bez utrzymywania życzliwości powszechnej w ujęciu C. Znamierowskiego czy braterstwa nie zapewni ustrojowi demokratyczności. W tej sytuacji także problematyczna jest prawość ustaw.

Rozważania na temat studiów prawniczych i aplikacji współcześnie w Polsce przedstawione zostały w artykule z perspektywy pytania o cele kształcenia prawników oraz o to sposób prowadzenia kształcenia prawniczego jest właściwy. Wskazując na determinowaną ustrojowo rolę prawników wykonujących zawód w ramach zinstytucjonalizowanych struktur wymiaru sprawiedliwości artykuł skupia się między innymi na zagadnieniach dotyczących doboru przedmiotów. Zwłaszcza jednak na dylemacie, czy efektem kształcenia prawniczego mają być sprawni technicy prawa, czy elity współformujące profil etyczny, intelektualny, kulturowy i gospodarczy społeczeństwa. Zawarte w artykule poglądy przedstawione zostały począwszy od oceny znaczenia wiedzy na rynku, poprzez wskazanie przydatności programów studiów dla dalszego rozwoju zawodowego prawników zarówno podczas aplikacji, jak i w innych zawodach, aż po porównanie nauczania według podziałów na tradycyjne gałęzie prawa i nowopowstające jego obszary. Artykuł odnosi się także do postulatów otwarcia prawa na interdyscyplinarności i do roli prawnika jako zawodu zaufania w kontekście stałej potrzeby wzmacniania zaufania do samego prawa.

Artykuł jest prezentacją pierwszej w XX w. irlandzkiej ustawy dotyczącej systemu konstytucyjnego – Konstytucji Pierwszego Zgromadzenia Irlandii z 1919 r., znanej także jako Konstytucja Dáil. Autor poddaje analizie historyczne kulisy jej powstania, zakres regulacji i znaczenie poszczególnych artykułów. Prezentuje także zmiany, jakim podlegała Konstytucja przez ponad trzy lata jej obowiązywania. Przyjętym do rozwiązania głównym problemem badawczym było poszukiwanie źródła inspiracji dla jej twórców i poprzez studia porównawcze wykazanie, wbrew powszechnej opinii konstytucjonalistów irlandzkich, ze zmarłym niedawno profesorem Brianem Farrellem na czele, że Konstytucja Pierwszego Zgromadzenia nie adoptowała ustrojowych rozwiązań brytyjskich, a powstała głównie na bazie rozwiązań przyjętych w Konstytucji Szwajcarii z 1874 r. Wprowadzała więc w Irlandii, w latach 1919–1922, dyrektorialny system rządów, którego modelowym przykładem jest konstytucja jakobińska z 1793 r. Prowadząc dowód, autor poddał szczegółowej analizie pozycję legislatywy oraz egzekutywy i porównując je z brytyjskimi i szwajcarskimi odpowiednikami znalazł liczne argumenty na poparcie przedstawionej powyżej tezy. Wykazał też wpływ przyjętych wówczas rozwiązań na kształt współczesnej Konstytucji Irlandii z 1937 r. Artykuł zawiera ponadto tłumaczenie Konstytucji Pierwszego Zgromadzenia z 1919 r. z poprawkami wprowadzonymi dnia 1 kwietnia 1919 r. Przyjęte w 1922 r. minimalne poprawki omówione zostały w tekście artykułu.