19 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny wydał przełomowy wyrok o sygnaturze akt SK 14/21, w którym uznał definicję legalną budowli, zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, za niezgodną z Konstytucją. Dotychczas istniały liczne kontrowersje i niejasności w interpretacji tej definicji, co prowadziło do powstania rozbieżnych linii orzeczniczych sądów administracyjnych i sporów w doktrynie. W orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny zdecydował, że odwoływanie się w przepisach podatkowych do przepisów prawa budowlanego jest niezgodne z zasadami określoności prawa podatkowego i poprawnej legislacji. Zasugerował również potrzebę dokonania zmiany definicji budynku.
W artykule przeanalizowane zostały najważniejsze praktyczne problemy, które występowały w ramach stosowania definicji budowli w dotychczasowym brzmie-niu, a także omówiono kluczowe orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów administracyjnych w tym zakresie. Przedstawiona została także ocena wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lipca 2023 r. o sygnaturze akt SK 14/21. Na końcu autor proponuje możliwe rozwiązania legislacyjne, które mogłyby być podstawą do stworzenia nowej definicji budowli – formułując tym samym postulaty le lege ferenda.

Artykuł dotyczy najnowszej noweli ustawy Prawo farmaceutyczne z dnia 13 lipca 2023 r., która związana jest z ograniczeniami o charakterze antykoncentracyjnym w zakresie wydawania zezwoleń na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. W dniu 4 października 2023 r. Prezydent RP, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji RP, złożył wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją tej noweli. We wniosku Prezydent stwierdził, że nowela wprowadza nowy zakaz koncentracji na rynku aptek (art. 99 ust. 3aa prawa farmaceutycznego), który został wprowadzony z naruszeniem zasady ochrony praw nabytych i bez odpowiedniej długości vacatio legis. W związku z wnioskiem Prezydenta przedmiotem artykułu jest analiza postanowień noweli w zakresie zmian polegających na dodaniu w art. 99 ust. 3aa i 3ab oraz w art. 103 ust. 2a–2d prawa farmaceutycznego, w celu ustalenia ich prawnego charakteru, przestrzegania zasady ochrony praw nabytych, a także ustalenia, czy przyjęty okres vacatio legis jest odpowiedni.

Marcus Tullius Cicero, who was an active politician, diplomat, philosopher, and statesman during the declining period of the Roman Republic, became an ideal inspiration for leading figures of the American Revolution because of his attitudes and scholarly activities. The influence of his views can be seen in the political system and the Federal Constitution of the United States. In addition, the natural law he advocated and the concept of private property became the foundation on which the American legal system is based.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej sytuuje obowiązki spoczywające na organach władzy publicznej w granicach, w jakich mogą one przetwarzać dane osobowe, co jest niewątpliwym wzmocnieniem praw jednostki. Konstytucyjne ograniczenie zostało wyznaczone zarówno przez zasadę legalizmu, jak i zasadę demokratycz­nego państwa prawnego. Ustalenie administratora danych osobowych, a także inspektora ochrony danych osobowych w związku z postępowaniem trybunalskim, staje się istotne z punktu podmiotu, którego to dane są przetwarzane. Określenie Trybunału Stanu jako administratora danych osobowych nowelą ustawy o Trybuna­ le Stanu prowadzi do przypisania temu organowi licznych obowiązków wynikają­cych z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobo­wych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE.
Działając jako organ upoważniony do przetwarzania danych osobowych, Sąd odpowiada także za zgodność ich przetwarzania z prawem. Trybunał Stanu jest gwarantem realizacji praw i wolności jednostek, których to dane są przetwarzane w ramach prowadzonych przez niego działań.

The issue of constitutional protection of natural resources does not arouse the interest of lawyers, including constitutionalists, in Poland. In none of the drafts of the new Constitution of the Republic of Poland presented after 1989 was this issue regulated. After the new Constitution of the Republic of Poland came into force in 1997, no draft amendment to this act dealing with natural resources was submitted either. The constitutional surveys conducted in 2011 and 2017 did not explicitly call for a complete or even very extensive amendment of the Constitution. Most often, they indicated the need for punctual amendments or concerning certain areas of constitutional regulation. In light of the experience with forest management, it would be advisable to extend constitutional protection to all strategic natural resources.

The publication looks into the conflict that occurs between values protected under the Constitution of the Republic of Poland – i.e. the right to privacy and the protection of communication versus the protection of property rights – in a situation of declaration of bankruptcy. Acting pursuant to Article 176(2) of the Bankruptcy Law, the legislator has a priori given preference to the protection of property rights over the right to privacy and the protection of communication. The conflict in question has been resolved in favour of bankruptcy creditors. The legislator’s adoption of a hierarchy of values in the area of bankruptcy law does not, of course, deal with all the problems arising in the field of the conflict between these values, and does not mean that the solution chosen is in accordance with hierarchically higher norms – meaning constitutional norms. In principle, the Constitution of the Republic of Poland makes the legislator free to resolve conflicts of competing values protected under this normative act. What is important is that this conflict be resolved by the – legislator in a way that meets the requirements of Article 31(3) of the Constitution of the Republic of Poland.

Public prosecution service has an irreplaceable place in the system of state authorities. However, the years of authoritarian regimes transformed independent public prosecution authorities existing on the territory of Slovakia and the Czech Republic into authorities protecting primarily the regime and persecuting all persons who were non-compliant with this regime. It was not until the fall of Communism in 1989 that a change came – a return to the original mission of public prosecution service (the independent protection of law). However, after the division of the Czechoslovakia in 1993 opinion plurality and the lack of a clear opinion on the nature of the public prosecution service resulted in the creation of two relatively different models – the model of prokuratúra in Slovakia and the model of státní zastupitelství in the Czech Republic. This is the reason why the author of this paper deals with the constitutional status of public prosecution service in the Czech Republic and Slovakia. He analyses public prosecution service as a constitutional institution in general and then by comparison he focuses on constitutional regulation of the Slovak and Czech public prosecution service. The final parts contain brief evaluation of the current legal status and some possible considerations de constitutione ferenda.

The author’s goal is to analyze the concept of distributive justice and the possibility of its normative formulation in the Polish constitutional order. The starting point of consideration is the principle of social justice expressed in Article 2 of the Constitution and the model of distributive justice developed on its basis. The author, using formal-dogmatic, theoretical-legal and comparative-legal methods, points out the features of contributive justice and examines the normative and practical possibility of changing the paradigm of the constitutional fair state through a novel approach to justice focusing on equitable contribution, instead of the hitherto dominant distributive pattern. The result of the research conducted is the conclusion that, for reasons justified by the constitutional system and the praxeology of the workplace, contributive justice expands the concept of constitutional social justice in a valuable and desirable way.

The COVID-19 pandemic, placing societies and governments in an exceptional situation in every respect, has had an impact on the legal order of individual countries. It pressed them, on the one hand, to take swift and decisive actions and, on the other hand – to a necessary thorough assessment and considering of the costs and consequences, both legal and economic, of the introduced measures, often related to the constraints of constitutionally guaranteed civil liberties. Although Sweden during the pandemic seemingly chose a path different from other European countries, keeping social life largely unaffected, in its essence this strategy did not differ much from those used in other countries. The aim of the article is to present the solutions adopted in Sweden and to analyse the Swedish strategy against the background of constitutional civil liberties.

The paper aims to show that the Polish Environmental Law is an act that imposes
public imposts to protect Poland’s natural environment. This act features certain
specific qualities and legal solutions. The author has formulated a claim that some
of the provisions concerning the fees for the use of the natural environment and
the emissions surcharge breach the constitutional standards of exclusivity of an
impost act, of the right to predictable taxation, decent legislation, and a democratic
state of law.

The article deals with the issue concerning the place of the of sustainbale development
in the Polish Constitution. It will present the problem of sustainable development legal nature and its consequences. Obligations of public authorities regarding the implementation of sustainable development included in Article 5 of the Constitution, will also be considered with the background of the provisions contained in art. 74 section 1, 68 and 86 of the Constitution. The article will also contain references to contemporary understanding of sustainable development, which results from the acts of international law, including the Rio+20 Declaration and Agenda 2030. The aim of the above analysis is to indicate what shape it should be given today and how currently sustainable development should be understood. That should be the same an indication for public authorities what actions should be taken in order to respond the current understanding of sustainable development.

The paper tries to conceptualize the social and structural change that self-governments underwent during systemic transformation in Poland. First, the situation of professional self-governments before the systemic transformation is discussed, including their liquidation at the onset of communist rule in Poland as well as the beginnings of their revival at the end of it, which was described as the first wave of development of professional self-governments. Both the reasons for liquidation, as well as revival of professional-self-governments are described. After this we discuss the second wave of this development, covering the first years after the fall of communism up to the adoption of the Polish Constitution of 1997, which regulated the status of professional self-government in the “social constitution”. Next we analyse the third wave of development of professional self-governments, which lasted until 2001 and was a portent of the conflict discussed at the end of the article between two ways of understanding what professional self-governments are and what role they should play (one focused on social constitution and other on efficiency). It is argued that from 2001 onwards professional self-governments have been treated more like a tool of effective governance (and very often – as something that hinders this governance) rather than an expression of civic society.

Artykuł analizuje postanowienie francuskiej Rady Stanu z 26 sierpnia 2016 r. zawieszające obowiązywanie decyzji mera jednej z miejscowości nadmorskich o zakazie noszenia „burkini” na miejscowych plażach. „Problem burkini” zaistniał także w Belgii, dlatego przedmiotowa analiza i towarzyszące jej rozważania stanowią także doskonałą okazję do krótkiego scharakteryzowania francuskiej i porównawczo belgijskiej specyfiki konstytucyjnego kształtu stosunków między państwem i Kościołami, a także szeregu adekwatnych odwołań do orzecznictwa ETPC dotyczącego problemu obecności – stanowiącej wyraz przekonań – symboliki, w przestrzeni publicznej państwa demokratycznego.

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie możliwości regulacji spraw dotyczących szkolnictwa wyższego w aktach wykonawczych i wewnętrznych. Na tle zasady autonomii szkół wyższych i zasad dotyczących tworzenia prawa, w szczególności zasad wydawania rozporządzeń, zarysowano dopuszczalne granice delegowania materii odnoszącej się do szkolnictwa wyższego do rozporządzeń, a także aktów wewnętrznych szkół wyższych. Wskazano też, że nieprawidłowy podział materii między ustawę a rozporządzenie nie tylko narusza konstytucyjne reguły tworzenia prawa, ale też jest sprzeczny z ochroną zaufania podmiotów do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadą podziału i równowagi władzy. Wadliwe kształtowanie systemu szkolnictwa wyższego nie sprzyja jakości kształcenia oraz prowadzeniu badań naukowych. Utrudnia to również realizację wolności nauki.

Prezentowany artykułu powstał na tle obserwacji bieżących polskich sporów polityczno-prawnych wokół Konstytucji. Poszukując przyczyn różnic w pojawiającej się argumentacji, zwróciliśmy uwagę na zagadnienie edukacji konstytucyjnoprawnej. Postawione zadanie przedstawiliśmy w dwóch etapach. W pierwszym omówiliśmy wyróżniane w teorii społecznej modele edukacji. Punktem wyjścia uczyniliśmy model strukturalno-funkcjonalny oraz jego krytykę z perspektywy teorii konfliktowych, interpretatywnych i krytycznych. Następnie zaprezentowana została ewolucja instytucji prawno-administracyjnych w świetle konfliktu między oczekiwaniem ich otwartości na wymiar etyczny i polityczny a roszczeniem integralności i spójności. W tym celu skorzystaliśmy z propozycji Philippe Noneta i Philipa Selznicka. W drugim etapie przybliżyliśmy trzy koncepcje konstytucji i konstytucjonalizmu. Za modelowe przykłady posłużyły nam poglądy Hansa Kelsena, Carla Schmitta oraz amerykańska doktryna judicial review. Propozycje te, jak staraliśmy się wykazać, można przedstawić jako punkty oparcia dla trzech wizji edukacji konstytucyjnoprawnej. W artykule nie poprzestaliśmy tylko na prezentacji modeli edukacji i rekonstrukcji wizji edukacji konstytucyjnej. Usiłowaliśmy również, mając na uwadze doświadczenia polskiej debaty wokół Konstytucji, wykazać, że doktryna judicial review otwiera obiecującą przestrzeń dla rewaluacji nauki i praktyki (a więc i dydaktyki) konstytucyjnoprawnej.