Ważny dla naukowego i filozoficznego sposobu myślenia jest problem okoliczności, które wpłynęły na wykształcenie takiego typu rozważań, różnego od objaśniania rzeczywistości za pomocą mitologicznych wierzeń. Sensem umysłowych poszukiwań człowieka filozofującego okazał się namysł nad regułą, nad kierującą wszystkim zasadą, tj. zarówno światem naturalnym (kosmosem), jak i relacjami między ludźmi. Doszło do tego sposobu myślenia po tym, gdy pojawiła się potrzeba i możliwość spisania (ustanowienia) abstrakcyjnych norm prawa (nomos) dla pewności i sprawdzalności orzecznictwa, dla obrotu gospodarczego, a zwłaszcza dla własności (prawo cywilne), wartość której wyrażono abstrakcyjnie w pieniądzu monetarnym. Były to znaczące okoliczności dla zainicjowania i rozwoju myślenia naukowo-filozoficznego (abstrakcyjnego). Innymi fundamentalnymi warunkami rozwoju nauki i filozofii była wolność, równość i uznanie dla inności, a także nieortodoksyjny charakter wierzeń (mitów). Te zapewniała zaś obywatelska, kosmopolityczna i rozwinięta gospodarczo polis, zwłaszcza demokratyczna. Owe warunki rozwoju nauki i okazały się uniwersalne i ponadczasowe.