Artykuł przedstawia problematykę wykorzystania głosów preferencyjnych w proporcjonalnym systemie wyborczym z otwartymi listami (OLPR). Reguły systemu warunkują, w jakim stopniu głosy wyborców są skuteczne, tzn. czy preferencje wyborców przekładają się na mandaty przedstawicielskie. W systemie OLPR „głosy zmarnowane” mogą dotyczyć zarówno reprezentacji partyjnej jak i reprezentacji personalnej wyrażającej często tożsamości terytorialne. Na przykładzie wyborów do Sejmu i organów samorządu terytorialnego w Polsce przedstawiona została analiza wykorzystania głosów preferencyjnych. W ciągu ostatnich 20 lat w wyborach sejmowych głosów oddanych na ostatecznych zwycięzców (zdobywców mandatów) było tylko nieznacznie więcej niż na przegranych; w przypadku wyborów samorządowych głosy oddane na kandydatów bez mandatu wyraźnie przeważały. Autorzy analizują dokładniej różnice pomiędzy wyborami, partiami i okręgami sejmowymi o różnych charakterystykach. Nieparametryczna analiza głosów preferencyjnych obserwuje się w mniejszych okręgach, o wysokim poziomie fragmentacji partyjnej oraz terytorialnej.

W pracy podjęto pytanie, jak wiek wpływa na subiektywną ocenę prawdopodobieństwa oraz na podejmowanie decyzji ryzykownych. Przeprowadzono badanie na 140 osobach w wieku od 6 do 22 lat. Wyniki pokazały, że dzieci w wieku 6–10 lat nie były w stanie różnicować prawdopodobieństw. Dopiero wśród dzieci 11–13-letnich zaczyna się pojawiać rozróżnianie prawdopodobieństw, choć tylko w sytuacjach zysku. Zaobserwowano także tendencję do przeszacowywania prawdopodobieństw wygranej (w loteriach z możliwą wygraną) oraz prawdopodobieństw straty (w loteriach z możliwą stratą) zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. Badanie wykazało również, że wiek badanych ma wpływ na podejmowanie ryzyka. Dorośli wykazują większą awersję do ryzyka w dziedzinie zysków niż strat, natomiast u dzieci tendencja jest odwrotna. W związku z tym, że najmłodsze dzieci nie rozumieją pojęcia prawdopodobieństwa, przy podejmowaniu wyborów nie są wrażliwe na zmianę prawdopodobieństwa, a co za tym idzie także na zmianę wartości oczekiwanej. Wśród dzieci najmłodszych na ryzykowne wybory nie miały wpływu ani wielkość wygranej/straty, ani prawdopodobieństwo. U dzieci 9–10-letnich znaczenie miała wyłącznie wielkość wygranej/straty. Natomiast u starszych dzieci (11–13-letnich) oraz osób dorosłych wpływ ma zarówno wielkość wygranej/straty, jak i prawdopodobieństwo, a także ich kombinacja (wartość oczekiwana).

Systemy proporcjonalnego podziału mandatów między partie, na podstawie wyników wyborów, a przed wyborami między okręgi wyborcze na podstawie danych demograficznych, oceniane są zwykle ze względu na zgodność ostatecznych podziałów z kryterium proporcjonalności. W pewnych sytuacjach odejście od prostej proporcjonalności w kierunku proporcjonalności degresywnej lub progresywnej jest jednak celowe i nie powinno być traktowane w kategoriach błędu. Kwestia ta była już analizowana w odniesieniu do degresywnie proporcjonalnego podziału mandatów, przede wszystkim w kontekście podziału mandatów między delegacje narodowe w Parlamencie Europejskim. W tym artykule koncentruję się natomiast na kwestii proporcjonalności progresywnej podziału mandatów między partie i proponuję sposób mierzenia siły progresji podziału. Nową miarę stosuję do opisu systemów wyborczych w krajach europejskich, a także do oceny wpływu wielkości okręgu wyborczego oraz zastosowanej metody podziału proporcjonalnego (metoda d’Hondta lub Sainte-Laguë) na progresję podziału mandatów, a więc na to, na ile dany system przy podziale mandatów premiuje partie duże.

Inspiracją do napisania pracy była stosunkowo duża liczba głosów nieważnych w wyborach samorządowych w Polsce w 2014 roku. Chcieliśmy odpowiedzieć na następujące pytanie: co mogłoby się stać z mandatem zdobytym w systemie d’Hondta-Jeffersona, gdyby głosy nieważne były pierwotnie głosami ważnymi? Szczególnie interesowały nas głosy „wielokrzyżykowe”, w przypadku których jeden krzyżyk mógł być postawiony przez wyborcę, a pozostałe dodane później, np. podczas liczenia głosów przez stronniczego członka komisji wyborczej. Czy liczba nieważnych głosów mogłaby teoretycznie zmienić wynik wyborów, gdyby głosy te były dodane innym komitetom jako ważne?Fundamentalne znaczenie dla oceny wpływu głosów potencjalnie unieważnionych na wynik głosowania ma margines zwycięstwa kandydata. Obliczenie marginesu zwycięstwa w przypadku jednomandatowych okręgów wyborczych jest trywialne. Natomiast w przypadku ordynacji z metodą d’Hondta-Jeffersona obliczenie marginesu zwycięstwa jest złożone i wymaga symulacji całego systemu wyborczego poprzez dodawanie głosów innym komitetom.Proponujemy metodę operacjonalizacji marginesu zwycięstwa kandydata jako najmniejszej łącznej liczby głosów potrzebnych innym komitetom do odebrania mandatu. Dla każdego mandatu wprowadzamy wskaźnik l, który jest stosunkiem marginesu zwycięstwa do liczby głosów nieważnych. Wskaźnik l  pozwala zorientować się, jak bardzo zagrożony jest mandat przez głosy wyborów samorządowych do rad powiatów przeprowadzonych w Polsce w 2014 roku, w których mandaty rozdzielane są metodą d’Hondta-Jeffersona. Prawie 17% głosów było wówczas nieważnych. Ponieważ wyjątkowo podczas tych wyborów komisje wyborcze nie miały obowiązku prawnego gromadzenia statystyk dotyczących liczby głosów wielokrzyżykowych, założyliśmy, że wszystkie głosy nieważne mogły być pierwotnie głosami ważnymi, oddanymi na dowolny komitet wyborczy. Doprowadziło nas to do konkluzji, że 47% wszystkich mandatów było zagrożonych. Zdefiniowany margines niepewności i wskaźnik l mogą mieć praktyczne zastosowanie przy rozstrzyganiu protestów wyborczych przez sądy, ponieważ dają rozeznanie o szansach na zmianę wyniku wyborów z ordynacją w oparciu o metodę d’Hondta-Jeffersona.

Decision making in international organizations is a multistage and complex process. This paper is confi ned however only to one but the most important stage, either the voting on a one proposal, which may be accepted or rejected, or the choice between two alternative proposals. This seemingly simple, dichotomous decision can be made by many different methods of voting, i.e. simple majority; absolute majority; qualifi ed majority; voting with quorum; weighted voting; voting with a possibility of veto etc. These methods differ in their properties: equal vs. unequal treatment of the participants of decision-making assembly; the manner of respecting of minority rights; equal vs. unequal treatment of possible decisions; sensitiveness to changes of decisions of particular participants; effectiveness and other. These properties express postulates: anonymity; semi-duality; citizen sovereignty; monotonicity and strong monotonicity; unanimity, unrestricted domain etc. Some of these properties exclude the other. The choice of the particular method of voting means an acceptation of some postulates and a resignation from the other postulates.

Game theory and sociology have nearly sixty years of relations. Published 54 years ago in the U.S., and this year in Poland, Thomas C. Schelling Strategies of conflict was an important step in the perception of game theory by sociologists. Despite initial signs of enthusiasm, especially in the 60s, and the publication of a number of major sociological works referring to the theory of games, in the end position of game-theoretical approach in sociology turns out to be marginal, even within rational choice sociology. Using the background of the history of the relationship between sociology and game theory, this paper analyzes factors that make game theory a potentially attractive tool for a sociologist, and the reasons why sociologists rarely use it.

The paper analyzes unintiutive properties (paradoxes) of the FIFA's ranking of national football teams. The most surprising phenomenon is underrating the teams of the main championship tournament hosts. This "host effect" follows the absence of hosts in preliminaries and the resulting restriction of hosts' pre-tournament matches to friendlies that enter the FIFA system with low weights. Various models built with the FIFA data allow to estimate that the place of the Polish team as a host of Euro 2012 was lowered from 16 to 35 positions.

The presented experiments are aimed at determining: (1) whether risk perception and risk acceptance are two distinct psychological processes and (2) how aspirations affect each process. It has been tested whether risk is independent of and preferences are depend on aspirations. In Experiment 1 72 employees of a high-tech company were presented with pairs of risky projects. The aspiration level was defi ned as the target return on the project and was set through an explicit instruction. In Experiment 2 93 bridge players were presented with pairs of contracts – one a sure thing and the other a risky one. The aspiration level was relatedto the team IMP points after the fi rst part of a knockout tournament and was set through an instruction. In both experiments with a between-subject design, two different aspiration levels were set for each group. All respondents were asked to judge riskiness of presented options and to select one. The results indicate that risk perception is insensitive to changes in aspirations, but preferences are. This supports distinctness of risk perception and risk acceptance.

Social choice theory is essentially about the constraints upon effective mechanisms for implementing desirable states of a society or a group, given the preferences and utilities of its members. Social choice theory is also, and much more generally, a conceptual examination of normative theories of society – theories that characterize what it is for state of affairs to be better from the social point of view. Social choice methods have different aims, for example democratic decision-making, epistemic decision-making, respecting individual rights of persons and groups, just distribution of goods. They are justified by the sets of postulates, which represent different basic social values.

The way in which an electoral system influences the party system is a salient topic discussed in political science and social choice theory. Researches in post-communist countries have so far usually been analyses of the isolated cases of the elections. Here all free parliamentary elections in this region are examined. It allows measuring the total effect of the electoral system on the party system. It was found that the consequences of some electoral institutions are different than observed in old democracies: single-member districts with majority rule may cause considerable parliament fragmentation and the consequences of mixed systems are heterogeneous and depending on their inner mechanics. It was also found that the form of the party system depends to a greater degree on the properties of the political scene than on the electoral system.

The paper presents issues concerning oceanic games. The theorems, which have been discussed, make it possible to apply Shapley-Shubik index to games with infinite number of players. Social interpretations of the presentedmodel have also been shown. Determinants of bandwagon effect observed in social reality have been described in detail. Results of applying oceanic gamesmodel to the analysis of last pre-election competition between Barack Obamaand Hillary Clinton have been presented.

This paper presents the new, interdisciplinary field of science called neuroeconomics. The first part of the paper shows relations between neuroeconomics, classical economics and behavioral economics. Next, the most popular measurement methods used in neuroeconomic experiments are described. Finally, the paper reviews results from neuroconomic research in four areas: 1) choices under risk and uncertainty, 2) moral decision making, 3) intertemporal decision making, 4) economic behavior in the social context.

Analysis of vulnerability of selected social choice methods to strategic voting is presented in the article. Selected methods are: plurality voting, the Borda count and approval voting. Applied procedure allowed strategic voting of unlimited number of voters. With each method voters knew the outcome of the sincere voting, consistent with their real preferences. 24 variants differed on voting parameters; for each variant 1000 random profiles of preferences have been analyzed. Results are different from expected.

The article presents an analysis of the effects of the list apparentment institution introduced in the electoral rule for the sejmik of voivodship (regional council) and of some other changes which also had significant consequences. The effect analysis of these institutional solutions required primarily a comparison of specific political parties’ election results with the results these parties would have got under the „old” electoral rule, assuming no change in voters’ preferences resulting from the change in law. The electoral rule amendment had a significant impact on the results of specific parties, as measured by the number of mandates gained. Then, the authors investigated a number of alternative coalition strategies available to political parties, elaborating on the issue of effectiveness in actions undertaken by collective actors such as political parties. The authors proved that the results of the elections concerned depended on coalition strategies, rather than on election rules. Some players in the electoral game failed to achieve effectiveness in the attainment of the ultimate objective, i.e. to maximise the number of mandates gained, but the assessment of effectiveness provides different results if we assume that an important objective (though not equally important) was to maximise the results of the relevant bloc formed by apparentment. A matter of concern in the new electoral rule is the violation in 26% of constituencies of the monotonny criterion in the distribution of mandates resulting from the distribution of votes. In their concluding remarks, the authors put forward a proposal for a change in the electoral rule that better reflects the profiles of individual preferences in the social choice, while maintaining the apparentment institution.

An indispensable feature of a federation is autonomy of the parts of the federation. Federation systems differ in a degree of autonomy. Respecting group rights in social decision-making in federations can be in conflict with the Pareto optimality principle. It is the essence of the so-called federal paradox. The paradox of federalism, unlike the liberal paradox, i.e., a similar potential inconsistency between respecting individual rights and the efficiency of social decisions, has not yet been fully analyzed. In this paper, after presentation of the liberal paradox, well described in the literature, we present a formal characterization of the federal paradox. Moreover, some other problems connected to decision-making in federations are discussed.