en pl
en pl

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

Show issue
Year 12/2020 
Volume 12 
Issue 4

O implikacjach sformułowania art. 196 Kodeksu karnego w kategorii uczuć religijnych

Julia Wesołowska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

12/2020 12 (4) Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

DOI 10.7206/kp.2080-1084.417

Article contents

Abstract

Zastosowanie pojęcia „uczuć religijnych” w art. 196 Kodeksu karnego, penalizującego ich obrazę, może wydawać się krokiem w kierunku społecznego kompromisu, łączącego światopoglądową neutralność państwa z ochroną imaginarium religijnego przez prawo. Tym samym sformułowanie to mogłoby być zręcznym rozwiązaniem legislacyjnym służącym koncyliacji i spójności społecznej. Niniejszy artykuł ma za cel omówienie negatywnych konsekwencji sformułowania art. 196 Kodeksu karnego w kategorii „uczuć religijnych”. Skupienie się na negatywnych implikacjach obecności tej frazy w prawie służyć ma pokazaniu, iż nie spełnia ona pokładanych w niej oczekiwań: nastręcza trudności interpretacyjnych, brakuje jej cech dobrego prawa, jest daleka od realizmu psychologicznego oraz dzieli i polaryzuje społeczeństwo zamiast je spajać. Pokazuję, w jaki sposób problemy te wynikają właśnie z przyjęcia kategorii uczuć religijnych. W pierwszej części artykułu identyfikuję i omawiam konsekwencje wynikające z takiego sformułowania dla dogmatyki prawa. Druga część pracy poświęcona jest implikacjom tej frazy na gruncie teorii prawa, w kontekście postulatów jurysprudencji. Trzecia część analizuje skutki sformułowania w dyskursie publicznym i szerszej sferze społecznej, przyjmując perspektywę ekspresyjnej funkcji prawa. Tekst przynosi nowe spojrzenie na zagrożenia wnoszone do prawa przez przyjmowaną frazeologię oraz na specyfikę odwołań do emocjonalności w dyskursie prawnym, jednocześnie oferując sugestie potencjalnych rozwiązań.

References

  1. Biegły o „Klątwie”: Obraża uczucia wszystkich chrześcijan. Reżyser spektaklu może usłyszeć zarzuty, Dziennik.pl 20.06.2018, https://kultura.dziennik.pl/teatr/artykuly/576630,teatr-sztuka-klatwa-obraza-uczucia-religijne-afera-kontrowersje-prokuratura-zarzuty.html (dostęp: ). [Google Scholar]
  2. Budyn-Kulik M., [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2019, LEX/el. 2020. [Google Scholar]
  3. Budyn-Kulik M., Znieważenie uczuć religijnych – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania, „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2014, 19, s. 100–138. [Google Scholar]
  4. Cebula S., Ochrona wolności sumienia i wyznania w polskim Kodeksie Karnym, „Forum Teologiczne” 2014, 15, s. 97–107. [Google Scholar]
  5. Dąbrowski A., Czym są emocje?, „Analiza i Egzystencja” 2014, 27, s. 123–146. [Google Scholar]
  6. Dąbrowski J., Recenzja książki Andrzeja Draguły: Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem, „Studia Litteraria et Historica” 2015, 3–4, s. 42–53. [Google Scholar]
  7. Duch-Dyngosz M., Katoliccy niewierzący, „Znak” 2013, 701, s. 50–55. [Google Scholar]
  8. Dziwisz S., Odpowiedzialność karna artysty za przestępstwo obrazy uczuć religijnych, „Roczniki Nauk Prawnych” 2017, 27(1), s. 7–22. [Google Scholar]
  9. Filar M., Art. 196. Obraza uczuć religijnych, [w:] M. Filar (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  10. Filar M., Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania, [w:] Kodeks karny, Nowa Kodyfikacja Karna. Krótkie Komentarze, nr 18, Warszawa 1998. [Google Scholar]
  11. Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018, 4, s. 7–41. [Google Scholar]
  12. Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957. [Google Scholar]
  13. Hypś S., Art. 196. Obraza uczuć religijnych, [w:] A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  14. Janyga W., Art. 196. Obraza uczuć religijnych, [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do artykułów 117–221, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  15. Janyga W., Obraza uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  16. Jędrejek G., Szymański T., Prawna ochrona uczuć religijnych w Polsce. Próba oceny dotychczasowych rozwiązań, czyli o rozdźwięku pomiędzy literą prawa a jego aplikacją, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2002, 5, s. 171–202. [Google Scholar]
  17. Kahan D.C., Nussbaum M., Two conceptions of emotion in criminal law, „Columbia Law Review” 1996, 96(2), s. 269–374. [Google Scholar]
  18. Kłączyńska N., Komentarz do art. 196 k.k., [w:] J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  19. Kruczoń E., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych, „Prokuratura i Prawo” 2011, 2, s. 38–59. [Google Scholar]
  20. Ksiądz twierdzi, że ateiści nie mogą kochać. „Rodziny nie założą, przyjaciół nie będą mieli”, Gazeta.pl 4.04.2018, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,166611,24127580,ksiadz-twierdzi-ze-ateisci-nie-moga-kochac-rodziny-nie-zaloza.html (dostęp: ). [Google Scholar]
  21. Kulesza J., [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.) Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do artykułów 117–221, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  22. Kunicka-Michalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej. Rozdziały XXIII, XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  23. Kusion M., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 5 marca 2015 r., III KK 274/14 (obraza uczuć religijnych), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017, 21(4), s. 181–193. [Google Scholar]
  24. Leachman G., Legal Framing, „Studies in Law, Politics, and Society” 2013, 61(25), s. 25–59. [Google Scholar]
  25. Majak K., W Polsce łamie się prawa ateistów. Nie tylko katolicy czują się dyskryminowani, NaTemat.pl 4.02.2015, https://natemat.pl/132125,w-polsce-lamie-sie-prawa-ateistow-nie-tylko-katolicy-czuja-sie-dyskryminowani (dostęp: ). [Google Scholar]
  26. Majewski J., Okoliczności wyłączające bezprawność czynu a znamiona subiektywne, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  27. Makarska M., Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w Kodeksie karnym z 1997 r., Lublin 2005. [Google Scholar]
  28. Materniak M., Janyga W., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania (recenzja), „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012, 15, s. 309–314. [Google Scholar]
  29. McGinn T.A.J., The Expressive Function of Law and the lex imperfecta, „Roman Legal Tradition” 2015, 11, s. 1–4. [Google Scholar]
  30. Mikuła M., Granice dozwolonego dyskursu antyreligijnego w II Rzeczypospolitej. Uwagi do orzeczenia Sądu Najwyższego z 5 lipca 1938 r. i jego aktualność dzisiaj, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2010, 13, s. 179–190. [Google Scholar]
  31. Nalewajko J.J., Kubiak R., Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność?, „Palestra” 2000, 9–10. [Google Scholar]
  32. Nowosielska P., Ateista – obywatel drugiej kategorii?, „Gazeta Prawna” 22.06.2019, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1418366,ateista-kosciol-wiara-ateizm-w-polsce.html (dostęp: ). [Google Scholar]
  33. Paprzycki R., Czy bluźnierca jest przestępcą? Rozważania na temat znamienia „przedmiotu czci religijnej” przestępstwa obrazy uczuć religijnych – art. 196 k.k., „Palestra” 2008, 5–6. [Google Scholar]
  34. Paprzycki R., Prawnokarna analiza zjawiska satanizmu w Polsce, Kraków 2002. [Google Scholar]
  35. Pietrzak M., Ochrona wolności sumienia i wyznania na gruncie prawa karnego i cywilnego, [w:] A. Mikulska (red.), Wolność myśli, sumienia i wyznania. Poradnik prawny, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  36. Sikorska M., Toruń: modlitewny protest pod Centrum Sztuki Współczesnej. „Za duszę Mariny Abramović i Polskę”, „Polonia Chirstiana” 9.03.2019, https://www.pch24.pl/torun--modlitewny-protest-pod-centrum-sztuki-wspolczesnej--za-dusze-mariny-abramovic-i-polske,66725,i.html (dostęp: ). [Google Scholar]
  37. Stefański R.A., Prawo karne materialne. Część szczególna, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  38. Sunstein C.R., On the expressive function of law, „University of Pennsylvania Law Review” 1996, 144(5), s. 2021–2053. [Google Scholar]
  39. Tryka B., Zagadnienie uczuć religijnych w kontekście artykułu 196 Kodeksu karnego, „Analiza i Egzystencja” 2017, 40, s. 67–93. [Google Scholar]
  40. Wojciechowski M., Pewność prawa, Gdańsk 2014. [Google Scholar]
  41. Wróbel W., [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017. [Google Scholar]

Full metadata record

Cite this record

APA style

Wesołowska, Julia (2020). O implikacjach sformułowania art. 196 Kodeksu karnego w kategorii uczuć religijnych. (2020). O implikacjach sformułowania art. 196 Kodeksu karnego w kategorii uczuć religijnych. Krytyka Prawa. Niezależne Studia Nad Prawem, 12(4), 200-219. https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.417 (Original work published 12/2020AD)

MLA style

Wesołowska, Julia. “O Implikacjach Sformułowania Art. 196 Kodeksu Karnego W Kategorii Uczuć Religijnych”. 12/2020AD. Krytyka Prawa. Niezależne Studia Nad Prawem, vol. 12, no. 4, 2020, pp. 200-219.

Chicago style

Wesołowska, Julia. “O Implikacjach Sformułowania Art. 196 Kodeksu Karnego W Kategorii Uczuć Religijnych”. Krytyka Prawa. Niezależne Studia Nad Prawem, Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem, 12, no. 4 (2020): 200-219. doi:10.7206/kp.2080-1084.417.

Copyright info

copyright info

CC-BY

People also read: