Abstrakt

Autor tekstu zwraca uwagę na pewne sprzeczności o charakterze semantycznym rysujące się na tle kontekstów występowania słowa „fakt” w wypowiedziach języka prawnego i prawniczego. Sprzeczności te dotyczą zwłaszcza możliwości przypisania „faktowi” niektórych wyłączających się logicznie predykatów, w szczególności „prawdziwy” i „nieprawdziwy” a także „istniejący” i „nieistniejący”. Słowo to jest jednocześnie kluczowe dla zrozumienia prawniczego pojęcia „prawdy”. Nietypowa dla wyrażeń języka ogólnego łączliwość semantyczna „faktu” oraz wspomnianych predykatów sugeruje specyficzne i odmienne znaczenie słowa „fakt” w języku prawnym i prawniczym. „Fakt” bywał tradycyjnie definiowany w polskiej doktrynie prawniczej jako „fragment rzeczywistości”, zatem nacisk kładziono na ontologiczny komponent znaczeniowy słowa. Autor wywodzi, że takie ujęcie „faktu”, zwłaszcza w świetle wypowiedzi ustawodawcy, prowadzić może do zjawisk językowych określanych przez lingwistów mianem „absurdu” lub „nonsensu” znaczeniowego. Brak sensowności wyrażeń „fakt nieprawdziwy” czy też „fakt nieistniejący” na gruncie języka ogólnego wyraża się w niemożności zrozumienia znaczenia tych wyrażeń. Autor rozważa możliwość potraktowania ich jako tzw. paradoksu semantycznego, a samego słowa „fakt” jako nazwy „quasiindywiduowej” lub hipostazy. Zwraca uwagę na pomijaną z reguły w piśmiennictwie prawniczym okoliczność, że wyraz „fakt” jako odnoszący się do pewnej sytuacji wyrażalny jest zawsze w formie zdania sensownego. Nadto z pojęciem „faktu” język prawniczy, zwłaszcza język orzeczeń sądowych, wiąże zawsze aprobującą asercję.