Sądowa kontrola sprawowana przez sądy administracyjne obejmuje swym zasię­giem legalność aktów i czynności organów administracji publicznej. Wyłączona spod niej jest więc kontrola działalności organów innych władz. Pojawiają się jednak przypadki, w których sądy administracyjne, powołując się na tak zwaną wykładnię prokonstytucyjną, próbują objąć swą kognicją także akty, czynności czy bezczynność organów władzy ustawodawczej i sądowniczej. Za to, mimo że zgodnie z Konsty­tucją RP władzę wykonawczą, utożsamianą przez doktrynę z wykonywaniem administracji publicznej, sprawują Prezydent RP oraz Rada Ministrów, w orzecz­nictwie dominuje linia, zgodnie z którą akty Prezydenta stanowiące realizację jego prerogatyw, nie podlegają kognicji sądów administracyjnych. Autor polemizuje z tą linią orzecznictwa.
Przedmiotem rozważań są także zgłaszane w piśmiennictwie postulaty dotyczące powierzenia sądom administracyjnym kontroli decyzji wydawanych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także powołania odrębnego sądownictwa w sprawach podatkowych czy szerzej finansowych. Także tym postulatom Autor mocno się im przeciwstawia.

Analizie poddano definicję legalną stanu cywilnego i wskazano na różne znaczenia tego pojęcia w podstawowych gałęziach prawa oraz na jego znaczenie dla stosowania norm ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego. Rozważono również istotę aktu stanu cywilnego. Omówiono administracyjnoprawny charakter czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, zwracając uwagę na dopuszczalne ich formy prawne. Następnie scharakteryzowano najważniejsze cechy i zakres kontroli sądowej sprawowanej w swoich zakresach przez sądy powszechne i administracyjne i na tym tle dokonano oceny rozproszonej kontroli sądowej. W konkluzji przedstawiono postulaty de lege ferenda, odnoszące się do jednolitego modelu sądowej kontroli czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego.