W związku z odnalezieniem wartościowego historycznego instrumentu muzycznego – przenośnych organów (pozytywu) zaistniała konieczność opracowania projektu jego konserwacji i podjęcia decyzji dotyczących kierunku prac konserwatorskich. W pracy omówione zostały wybrane zagadnienia z zakresu analizy wartościującej historyczne organy, z której wyspecyfikowane grupy wartości mogą zostać wykorzystane do konstrukcji kryteriów decyzyjnych. Możliwe sposoby restauracji tego instrumentu zostały potraktowane w analizie wielokryterialnej jako warianty decyzyjne. Celem artykułu jest łączne zastosowanie metody analizy wartościującej historyczne organy oraz metody Electre I do wyboru kierunku prac konserwatorskich dla przedstawianego instrumentu.

Allocation of a set of indivisible and heterogeneous goods almost inevitably causes inequality of shares assigned to individual participants of the allocation. Klemens Szaniawski proposed two probabilistic principles of equal division: the Principle of Equal Chances of Satisfaction and the Principle of Equal Chances of Choice. He proved that even in a very simplified situation different concepts of equality are possible. Those concepts can conflict with one another and with the other requirements imposing to social decision making. Such way of investigation and comparing the principles of distributive justice predominates the social choice theory nowadays.

Postulat reformy systemu wyborczego poprzez wprowadzenie wyborów większościowych jest od lat obecny w dyskursie publicznym. Wybory większościowe, w opinii ich zwolenników, mają z jednej strony wzmocnić pozycję wyborców, głosujących bezpośrednio na osoby, a nie partie, z drugiej zaś, poprzez doprowadzenie do powstania systemu dwupartyjnego, zwiększyć efektywność rządów, przy jednoczesnym zapewnieniu wyborcom realnej możliwości oceny programu rządowego przed wyborami i usunięcia niepopularnego rządu po końcu kadencji. Aby jednak możliwe było osiągnięcie tych celów, spełnione muszą być także inne przesłanki, umożliwiające wykrystalizowanie się efektywnego systemu dwupartyjnego; w przeciwnym przypadku system większościowy może skutkować niestabilnością polityczną i napięciami związanymi z nieadekwatną reprezentacją istotnych grup społecznych. Rozwiązaniem alternatywnym dla wprowadzenia wyborów większością względną w jednomandatowych okręgach wyborczych (tzw. FPTP) może być zastosowanie innych metod większościowych lub quasi-proporcjonalnych, które mając niektóre z zalet FPTP nie mają niektórych z jego wad.

Jeśli masz do wyboru dwie możliwości i nie wiesz, która z nich będzie korzystniejsza, wydaje się, że można jedynie zdać się na los szczęścia i o wyborze zdecydować rzucając monetą. Okazuje się jednak, że można postąpić rozsądniej. Jak? O tym właśnie jest ten artykuł.

Artykuł analizuje problem racjonowania, czyli podziału pojedynczego, jednorodnego i doskonale podzielnego dobra pomiędzy agentów o różnych cechach, zwanych typami. Jeśli typ agenta jest dodatnią liczbą rzeczywistą (interpretowaną np. jako „roszczenie” agenta), twierdzenie Younga mówi, że przy założeniu ciągłości, metoda racjonowania jest spójna i symetryczna wtedy i tylko wtedy, gdy posiada reprezentację w postaci ciągłej funkcji parametrycznej. Twierdzenie to zostało uogólnione w niniejszym artykule na wszystkie ośrodkowe przestrzenie typów. Kolejne wyniki charakteryzują wszystkie, nie tylko ciągłe, metody parametryczne oraz podają proste kryterium rozstrzygające, kiedy metoda binarna (zdefiniowana jedynie dla dwóch agentów) może być rozszerzona do spójnej metody zdefiniowanej dla dowolnej liczby agentów. Omówione jest też zastosowanie do wielowymiarowego problemu bankructwa, ilustrujące korzyści z uogólnienia twierdzenia Younga.

Analizowana jest modyfikacja problemu sekwencyjnego wyboru najlepszego obiektu. Selekcjoner obserwuje rangi względne obiektów, których prawdziwe wartości są losowe, niezależne o rozkładzie jednostajnym na [0, 1]. Zadaniem selekcjonera jest wybór jednego obiektu w chwili obserwacji. Otrzymana wypłata to prawdziwa wartość wybranego obiektu pomniejszona o pewien koszt, odzwierciedlający koszt decyzji. Podejście używane do stworzenia modelu matematycznego oraz wyznaczenia strategii optymalnej polega na zastosowaniu metody optymalnego zatrzymania do ciągu wypłat, które są wartościami w innych zadaniach optymalnego zatrzymania. Obserwowane wielkości losowe tworzą łańcuch Markowa, a optymalne strategie wyznaczane są metodą indukcji wstecznej. Zbadano asymptotyczne zachowanie rozwiązań ze skończonym horyzontem czasowym. Przedstawione zagadnienia są dyskusją problemu poruszonego przez Beardena (2006) i analizowanego przez Autora w pracy Szajowskiego (2006).

Zasada zwykłej większości jest najczęściej stosowaną metodą podejmowania decyzji społecznych na podstawie indywidualnych preferencji. Już w XVIII wieku markiz de Condorcet wykazał, że metoda ta może wyznaczać nieprzechodnią preferencję społeczną, nawet gdy preferencje wyborców są przechodnie. Zakres stosowalności metody zwykłej większości jest więc ograniczony. W teorii wyboru społecznego wiele zainteresowania poświęcono analizom tego problemu - formułowane są różne warunki konieczne, które określają, w jakich sytuacjach zachodzi nieprzechodniość preferencji społecznej albo wystarczające, które gwarantują jej przechodniość. Nie zaproponowano jednak dotąd warunku, który byłby jednocześnie konieczny i wystarczający - jednoznacznie definiowałby zakres stosowalności metody zwykłej większości. W niniejszym artykule zostały przedstawione najbardziej znane, klasyczne warunki, sformułowane w latach sześćdziesiątych. Zaprezentowany jest tu również nowy sposób analizy problemu nieprzechodniości metody zwykłej większości. W wyniku przeprowadzonych analiz okazało się, że alternatywa klasycznych warunków jest warunkiem jednocześnie koniecznym i wystarczającym - określa dokładnie, kiedy można stosować metodę zwykłej większości, nie ma więc potrzeby formułowania kolejnych warunków.

(ze wstępu) Relacja preferencji indywidualnej pozostaje jednym z głównych zagadnień podejmowanych w naukach społecznych od ponad pięćdziesięciu lat. Intensywne badania prowadzone są zarówno przez ekonomistów, jak i psychologów zajmujących się wyborami społecznymi, ocenianiem i wartościowaniem. Prace takich badaczy jak Arrow (1951), Simon (1982) czy Kahneman i Tversky (1979) wywarły silny wpływ na badaczy pracujących nad zagadnieniami z zakresu podejmowania decyzji i doprowadziły do sformułowania nowego paradygmatu, w którym punkt ciężkości rozważań przesuwa się z prób odpowiedzi na pytanie o to, jaką decyzję należy podjąć, na zagadnienia związane z lepszym rozumieniem problemu decyzyjnego. W tym ujęciu analizę decyzji zastępuje wspomaganie decyzji, w którym istotną rolę odgrywa analityk wspierający decydenta w formułowaniu wariantów decyzyjnych, konstruowaniu kryteriów oceny wariantów oraz wyborze formy agregacji ocen dokonywanych względem poszczególnych kryteriów. W nowym podejściu podkreśla się wielokryterialny charakter problemu decyzyjnego. Zwraca się uwagę na fakt, że decyzje zwykle mają prowadzić do zaspokojenia całego zbioru potrzeb decydenta, a co za tym idzie nie jest ani uzasadnionym, ani praktycznym sprowadzanie porównania wariantów do porównania ich ocen względem pojedynczego kryterium.

Jednym z najbardziej istotnych czynników, kształtujących decyzje podmiotów gospodarczych, są ich oczekiwania na temat przebiegu zjawisk i procesów ekonomicznych w przyszłości. W teorii ekonomii powszechnie podkreślane jest kluczowe znaczenie oczekiwań w planowaniu działalności gospodarczej oraz ich niekwestionowany wpływ na obserwowane zachowania podmiotów gospodarczych. Szczególnym zainteresowaniem ekonomistów cieszą się analizy racjonalności oczekiwań. Założenie o racjonalności podmiotów gospodarczych jest nieodłącznym elementem większości teorii ekonomicznych; od lat towarzyszą mu jednak wątpliwości, na ile jest ono uzasadnione. Intuicja podpowiada, że nie ma prostej odpowiedzi na pytanie o stopień racjonalności podmiotów gospodarczych; trudno z góry zgodzić się ze skrajnymi poglądami całkowicie odrzucającymi koncepcję racjonalnego gospodarowania lub też traktującymi ją jako fakt nie ulegający wątpliwości. Rozstrzygnięcie tego dylematu wymaga, między innymi, zdefiniowania terminów "racjonalność" i "oczekiwania podmiotów gospodarczych" oraz wyboru metody formalnej weryfikacji hipotezy o racjonalności oczekiwań. Celem artykułu jest sformułowanie i zweryfikowanie tezy, że oczekiwania polskich przedsiębiorstw na temat zmian zatrudnienia kształtują się w sposób racjonalny. Pytanie o racjonalność prognoz zmian zatrudnienia jest pytaniem o znaczeniu nie tylko teoretycznym. Oczekiwania na temat kształtowania się zatrudnienia w gospodarce mogą mieć wpływ na politykę płacową i politykę zatrudnienia przedsiębiorcy, a umiejętność skutecznego przewidywania sytuacji na rynku pracy może stanowić jeden z czynników przewagi konkurencyjnej. Część druga zawiera krótką prezentację definicji i metod obserwacji oczekiwań podmiotów gospodarczych ze szczególnym uwzględnieniem jakościowych badań ankietowych, których wyniki stanowią podstawę analizy empirycznej. Część trzecia poświęcona jest opisowi danych na temat oczekiwań, pochodzących z testu koniunktury Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej oraz ich odpowiedników w oficjalnej sprawozdawczości statystycznej. Zaprezentowane są w niej również wyniki procedury kwantyfikacji oczekiwań, szerzej opisanej w załączniku. W części czwartej przedstawiono zarys hipotezy racjonalnych oczekiwań J.F. Mutha, stanowiącej narzędzie empirycznej analizy oczekiwań polskich przedsiębiorców. Wyniki testów nieobciążoności oczekiwań oraz ortogonalności błędów predykcji opisane są w części piątej. Część szósta zawiera podsumowanie wyników i wnioski. W załączniku przedstawiono procedurę zastosowania regresyjnej metody kwantyfikacji oczekiwań do danych testu koniunktury na temat przewidywanych zmian zatrudnienia. Ostatnią część stanowi wykaz literatury.