Abstrakt

W 1970 r. A.K. Sen sformułował tzw. paradoks liberalizmu, w którym wykazał, że nie zawsze jest możliwe zagwarantowanie optymalnego rozwiązania i równocześnie zapewnienie jednostkom respektowania ich praw. Twierdzenie Sena wywołało duże zainteresowanie – sformułowano liczne (klasyczne już) warunki, których spełnianie miało gwarantować brak wspomnianego konfliktu. Punktem wyjścia zaprezentowanych tu analiz było przypuszczenie, że konflikt między liberalizmem a optymalnością może wystąpić tylko w społeczeństwach złożonych z osób o nieliberalnych preferencjach. Stopień liberalności preferencji został określony, jako pozycja w przestrzeni wyznaczonej przez dwa wymiary: zainteresowanie sprawami własnymi oraz respektowanie praw innych osób. W takiej przestrzeni zostały umieszczone i porównane klasyczne warunki. Przede wszystkim jednak, na podstawie analiz pełnych zbiorów wygenerowanych dla dwóch wybranych sytuacji (2 osób i 4 alternatyw oraz 2 osób i 6 alternatyw), określone zostało, jaki stopień liberalności preferencji gwarantuje brak konfliktu liberalizmu z optymalnością.

Słowa kluczowe